Woede

Een senior staflid vertelde ons dat we moesten leren om geduldig te zijn en dat het 20 jaar zou duren voor een wetenschappelijk inzicht het in de beleidsarena zou gaan rdeen. Dit maakte ons woedend. En dat doet het nog steeds als ik me realiseer hoeveel er op het spel staat. In dit opzicht waren we best heel trots on de 'angry young men' genoemd te worden, sinds het activiteit suggereerde in een omgeving die op een bepaalde manier muf geworden was, in een organisatie die heel druk was met 'mooi-weer' spelen in haar impact op de wereld. In feite is het enige ding dat in de tussentijd is veranderd dat ik niet langer jong ben (volgend jaar 40, slik...) and dat ik me hoopvoller voel door allerlei soorten initiativeven die om ons heen opkomen als paddenstoelen (bijvoorbeeld dit en dit). 

Maar ik voel me nog steeds regelmatig boos. Voor oudere mensen, met name mannen, heeft men het soms over de woede van leeftijd (vert. van de "rage of age"). Het is her vuur dat ontstoken is door hun eigen naderende dood dat deze personen een zekere macht geeft om verandering te motiveren in anderen. Op mijn middelpunt van mijn leven (ruwweg) , denk ik dat ik de woede van leeftijd nu al kan voelen. Ik kan alleen maar hopen dat het net zo effectief zal zijn als bij meer ervaren mensen.

Maar, laten we kijken naar de meer en minder effectieve wegen om woedend te zijn. De smaken van woede.

Doe iets

Ook tijdens mijn promotieonderzoek voelde een klein groepje van ons dat we 'iets moesten doen' Dat we het cynisme aan de kant moesten zetten en moesten handelen. Nogal willekeurig stelde mijn mede-young-angry-man voor dat we een voedselbos moesten planten op het terrein van het NIOO, onze werkgever. Om te laten zien wat voor alternatieve manieren van landbouw er mogelijk zijn. We enthousiameerden onze directeur en met een klein budget planten we een miniatuur voedselbos, dat regelmatig tijdens rondleidingen rond het gebouw van het instituut wordt getoond. Ik geloof graag dat die kleine boslandbouw (agribosbouw? vert. van agroforestry) perceel  anderen heeft geïnspireerd. Zeker is dat het tot een mooi promotieonderzoek heeft geleid waarin er wordt bestudeerd of voedselbossen de ondergrondse biodiversiteit beïnvloed en het functioneren, denk bijvoorbeeld aan koolstofsequestratie, in vergelijking met andere typen landbouw, b.v. akkerbouw en weilanden. Een zaadje was geplant.

Uitrazen op het internet

Een anderen collega, waar ik veel respect voor koester gezien hun wijde en diepe kennis van de natuur en de impact van klimaatontwrichting op de biosfeer, kan vaak online worden aangetroffen. Z(h)ij zijn trots op de online oorlogen die z(h)ij voort tegen klimaatontkenners, terwijl z(h)ij de misinformatie probeert te ontkrachten. I vind dat heel dapper, en ik bewonder hun uithoudingsvermogen, energie en motivatie. Maar ik kan het niet helpen dat ik me afvraag: werkt het ook? Beïnvloed z(h)ij de harten van deze klimaatontkenners? Ik weet dat er een persoonlijke prijs tegenover staat, is dat het waard? (Ik raas hier, op de Macroscope, trouwens ook uit.... werkt dat?).

Tot bij de rechter!

Veel effectiever zijn de recente rechtzaken die door milieuorganisaties zijn aangespannen. De eerste succesvolle casus was de zaak van Urgenda tegen de Nederlandse overheid in 2013.  Geleid door de advocaat Rogier Cox, claimde de NGO dat de staat niet haar minimale koolstofdioxide-uitstoot-verminderingsdoel haalde, zoals gesteld in nationale en Europese wetgeving. Dit doel was vastgesteld door wetenschappers en was nodig om schadelijke klimaatontwrichting te voorkomen. Met het niet halen van die doel bracht de staat de mensenrechten van de Nederlandse burger in gevaar. In 2011 schreef Cox een boek, Revolutie met Recht, waarin hij beschrijft hoe de klimaatcrisis aangepakt kan worden door de wet en door rechtzaken aan te spannen en hij besloot daarna op precies dat te doen in de opvolgende jaren. Na een lang process besloot het Nederlandse Hooggerechtshof dat de overheid zich aan het gestelde doel van 25% uitstootvermindering ten opzichte van de uitstoot in 1990 moest houden. De Nederlandse overheid begon maatregelen te lanceren om het uitstootverminderingsdoel te halen. Ze waren al van plan om kolencentrales uit te bannen in 2030, besloot de overheid ook om de Hemwegcentrale te sluiten in 2020. De Nederlanfse overheid nam een nieuw klimaatplan aan in juni 2019, met als doel om de koolstofdioxideuitstoot met 49% te verminderen in 2030. Dit plan bevat belasting op koolstofdioxideuitstoot van industriën, een transitie van gas naar eletrische aandrijving door stimulansen en een kilometerheffing voor autoverkeer in 2025.

Met de nieuwe regering vraag ik me af hoe het met deze plannen gaat. In de tussentijd heeft Cox zijn strategie succesvol herhaald tegen de Belgische Staat en Royal Dutch Shell. Vandaag is er een nieuwe rechtzaak in de maak tegen de ING Bank, en je kunt je nog steeds opgeven als medeëiser samen met >21.000 anderen (en ik)....

Vreedzame burgerlijke ongehoorzaamheid

In 1930, marcheerden 79 vrijwilligers 388 kilometer van Ahmedabad to Dandi, India, om zout te maken, en zo de Britse zout belasting te tarten. Duizenden sloten zich bij de groep aan bij hun aankomst in Dandi. De mars werd geleid door Mahatma Gandhi. Gandhi was tegen het imperiële systeem van voortschrijdende uitbuiting en een bankroet-aire militaire en burgerlijke overheid, welke de mensen politiek reduceerde tot horigen. Door middel van vreedzaam protest en het actief ongehoorzaam zijn aan de wet slaagde hij in zijn doel: in 1947 werd India eindelijk onafhankelijk/

Burgerlijke ongehoorzaamheid is een krachtige manier van protest, die bekend staat als een manier om de wereld te veranderen. Wetenschappers worden meestal niet geassocieerd met het breken van de wet, maar er is een beweging gaande die beargumenteerd dat de huidige klimaatcrisis het van wetenschappers eist om burgerlijk ongehoorzaam te zijn. Als wetenschappers weten we het meest over de staat van de planeet en haar klimaat. We weten dat miljarden zullen lijden als we van 1.5 °C to 2.0 °C  opwarming gaan. We hebben de 1.5 °C  al overschreden in het begin van dit jaar en het lijkt er sterk op dat we de 1.5 °C in de komende jaren permanent zullen overschrijden. Deze kennis komt met een morele verplichting. Een verplichting om in actie te komen voor de rechten van de mens. Of zoals ze zeggen in de Scientists Rebellion: "The privilege to know, the duty to act".

De vertrouwenspositie die wetenschappers in de maatschappij innemen bied een gerespecteerd platform van waar er verandering geëist kan worden. De geloofwaardigheid van wetenschappers wordt beïnvloed doordat gezien wordt dat ze handelen in lijn met hun gedeelde waarden en door het bevorderen van het welzijn van anderen en, in de context van klimaatontwrichting, dat za handelen in lijn met hun berichten aan media en het publiek. Als 'ethische crisis' eist de klimaatnoodtoestand dat we burgerlijk ongehoorzaam zijn onder bepaalde voorwaarden. Hier hoor bij dat het fundamentele recht op leven en welzijn ondermijnd wordt op een onrechtvaardige manier; dat de actie de potentie heeft om een effectief middel te zijn en dat deze geen schade berokkend en dat een dergelijke actie wordt ondernomen als een laatste redmiddel, als alle andere oplossingsrichtingen zijn opgebruikt. Burgerlijke ongehoorzaamheid is verantwoord in een bredere "trouw aan de wet" die specifiek beleid of praktijken aan de kaak stelt, maar niet ingaat tegen de rechtstaat in algemene zin. Het is dus geen anarchisme.